ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ (Μέρος 1ο: Αρχαιότητα-Μεγάλη Ελλάς)

Οι πρώτοι άνθρωποι που αποίκησαν τη Νότια Ιταλία ήταν Έλληνες από την Αρκαδία, την Πελοπόννησο, με αρχηγό τον Οἴνωτρο οι οποίοι πήραν και το όνομά του (Οἴνωτρες). Ο Παυσανίας γράφει: «Αλλά ο Οίνωτρος, ο νεότερος από τους γιους του Λυκάονα, ζήτησε από τον αδελφό του Νύκτιμο χρήματα και άνδρες και πέρασε δια θαλάσσης στην Ιταλία. Η γη της Οινωτρίας πήρε το όνομά της από τον Οινότρο που ήταν ο βασιλιάς της. Αυτή ήταν η πρώτη αποστολή που απεστάλη από την Ελλάδα για να ιδρύσει μια αποικία, και αν κάποιος κάνει τους πιο προσεκτικούς υπολογισμούς, θα ανακαλύψει ότι κανένας ξένος δεν μετανάστευσε σε άλλη χώρα πριν από τον Οινότρο.»[𝟭].  Ο αποικισμός της Ιταλίας από τους Οίνωτρες καταγράφεται επίσης από τον Διονύσιο της Αλικαρνασσού: «Οι Αβορίγινες δεν μπορούν να είναι μέρος άλλων ανθρώπων παρά μόνο εκείνων που τώρα ονομάζονται Αρκάδες. Διότι αυτοί ήταν οι πρώτοι από όλους τους Έλληνες που πέρασαν τον Ιόνιο Κόλπο, υπό την ηγεσία του Οινώτρου, του γιου του Λυκάονα, και εγκαταστάθηκαν στην Ιταλία»[𝟮].  Ο Πλίνιος αναφέρει ότι "... Απέναντι από τη Βελία βρίσκονται η Ποιιτία και η Ισακία, γνωστά και τα δύο με ένα όνομα, αυτό των Οινωτρίδων, απόδειξη ότι την Ιταλία κατείχαν παλαιότερα οι Οίνωτρες" [𝟯]. 

 Τον 8ο και 7ο αιώνα λόγω δημογραφικών κρίσεων (πείνα, υπερπληθυσμός κ.λπ.), αυξανόμενη ανάγκη για νέες εμπορικές διεξόδους και λιμάνια και εκδίωξη από την πατρίδα τους μετά από πολέμους, οι Έλληνες άρχισαν να εγκαθίστανται στις παράκτιες περιοχές της Νότιας Ιταλίας, στις σημερινές περιοχές της Καλαβρίας, της Απουλίας, της Μπαζιλικάτα και της Καμπανίας [𝟰].  Οι Ρωμαίοι ονόμασαν αυτή την περιοχή "Magna Graecia" ("Μεγάλη Ελλάδα") από την στιγμή που αυτές οι περιοχές κατοικούνταν εκτενώς από Έλληνες αποίκους [𝟱].  Αυτός ο όρος εμφανίζεται για πρώτη φορά στις Ιστορίες του Πολύβιου [𝟲]. 

 Σύμφωνα με τον Στράβωνα, ο αποικισμός της Μεγάλης Ελλάδος είχε ήδη αρχίσει από την εποχή του Τρωικού πολέμου και διήρκεσε για αρκετούς αιώνες: «Αργότερα, αρχής γενομένης από την εποχή του Τρωικού πολέμου, οι Έλληνες είχαν αφαιρέσει από τους προηγούμενους κατοίκους μεγάλο μέρος της εσωτερικής χώρας επίσης, και πράγματι είχαν αυξήσει την ισχύ τους σε τέτοιο βαθμό που αποκαλούσαν αυτό το μέρος της Ιταλίας, μαζί με τη Σικελία,  Μεγάλη Ελλάδα»[𝟳].  Με τον αποικισμό, ο ελληνικός πολιτισμός εξήχθη στην Ιταλία με τις διαλέκτους της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, τις θρησκευτικές τελετές και τις παραδόσεις της ανεξάρτητης πόλης.  Σύντομα αναπτύχθηκε ένας πρωτότυπος ελληνικός πολιτισμός και αργότερα αλληλεπιδρά με τους γηγενείς πλάγιους πολιτισμούς.  Η πιο σημαντική πολιτιστική μεταμόσχευση ήταν η Χαλκιδικό ελληνικό αλφάβητο, το οποίο υιοθετήθηκε από τους Ετρούσκους. Αυτό το αλφάβητο στη συνέχεια εξελίχθηκε στο λατινικό αλφάβητο, το οποίο έγινε το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο αλφάβητο στον κόσμο [𝟴].  Πολλές από αυτές τις ελληνικές αποικίες εξακολουθούν να υπάρχουν σήμερα, όπως η Νεάπολη ("Νέα Πόλη", τώρα Νάπολη), οι Συρακούσες, ο Ακράγκας (Agrigento), ο Τάραντας (Taranto), το Ρεγιον (Reggio Calabria) και ο Κρότωνας (Crotone).  Πολλές διάσημες ελληνικές προσωπικότητες προέρχονταν επίσης από τη Μεγάλη Ελλάδα, όπως ο Αρχιμήδης των Συρακουσών (που θεωρείται ο μεγαλύτερος μαθηματικός της αρχαίας ιστορίας και ένας από τους σπουδαιότερους όλων των εποχών [𝟵]), ο Αρχύτας του Τάραντα (φημισμένος ιδρυτής της μαθηματικής μηχανικής [𝟭𝟬]), ο Μίλων του Κρότωνα (παλαιστής του 6ου αιώνα π.Χ. [𝟭𝟭]) και πολλοί άλλοι.

Πηγές:

[𝟭] Pausanias, 8.3.5

[𝟮] Dionysius of Halicarnassus, Book I, 11

[𝟯] Pliny the Elder, Natural History, 3.85

[𝟰] Luca Cerchiai; Lorena Jannelli; Fausto Longo (2004). The Greek Cities of Magna Graecia and Sicily. Getty Publications. pp. 14–18

[𝟱] Henry Fanshawe Tozer (30 October 2014), A History of Ancient Geography, Cambridge University Press, p. 43

[𝟲] Polybius, Histories, II. 39

[𝟳] Strabo, Geographica, VI.1

[𝟴] Jeffery, Lilian H. (1961), The local scripts of archaic Greece,Oxford: Clarendon, p. 79; Michael, C. Howard (2012), Transnationalism in Ancient and Medieval Societies, p. 23

[𝟵] John M. Henshaw (10 September 2014). An Equation for Every Occasion: Fifty-Two Formulas and Why They Matter, JHU Press, p. 68

[𝟭𝟬] Debra Nails, The People of Plato, p. 44

[𝟭𝟭] Poliakoff, Michael B. (1987). Combat Sports in the Ancient World. New Haven and London: Yale University Press. pp. 117–119, 182–183