ΑΡΧΑΙΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΓΕΑΔΩΝ
Εκτός από το γεγονός ότι το ίδιο το όνομα της δυναστείας των Αργεαδών υποδήλωνε προέλευση από το Άργος της Πελοποννήσου, ο όρος Αργείος χρησιμοποιήθηκε ως συλλογικός προσδιορισμός για τους Έλληνες («Ἀργείων Δαναῶν») στα έργα του Ομήρου [1]. Η παλαιότερη εκδοχή του μύθου της ίδρυσης των Τημενιδών παρουσιάζεται από τον Αλέξανδρο Α' της Μακεδονίας μέσω του Ηροδότου κατά την εμφάνιση του στους Ολυμπιακούς Αγώνες, όπου επίσης δηλώνει ότι η δυναστεία του είναι ελληνικής καταγωγής [2]. Επιπλέον, στον Αλέξανδρο Α' είχε δοθεί η ονομασία «Φιλέλληνας», όρος που χρησιμοποιείτο για να περιγράψει τους τότε Έλληνες εθνικιστές [3]. Η μακεδονική βασιλική οικογένεια, όπως και αυτή της Ηπείρου, έδινε έμφαση στο αίμα και στην συγγένεια ώστε να κατασκευάσουν για τον εαυτό τους μια ηρωική γενεαλογία που λειτουργούσε και ως ελληνική γενεαλογία» [4]. Οι προελληνιστικοί Έλληνες συγγραφείς εξέφρασαν μια ασάφεια σχετικά με την ελληνικότητα των Μακεδόνων —συγκεκριμένα τους μοναρχικούς θεσμούς τους και το υπόβαθρό τους στην περσική συμμαχία— συχνά παρουσιάζοντάς τους ως πιθανή βάρβαρη απειλή για την Ελλάδα [5]. Για παράδειγμα, ο σοφιστής του τέλους του 5ου αιώνα Θρασύμαχος της Χαλκηδόνας έγραψε, «εμείς οι Έλληνες είμαστε σκλάβοι στον βάρβαρο Αρχέλαο» (Απόσπασμα 2) [6]. Δεδομένου του συμβατικού χαρακτήρα του αποσπάσματος, δύσκολα μπορεί να εκληφθεί κυριολεκτικά ως εθνολογικό ή γλωσσικό στοιχείο [7]. Το ζήτημα ελληνικότητας των Μακεδόνων και του βασιλικού τους οίκου ήταν ιδιαίτερα επίκαιρο τον 4ο αιώνα π.Χ. σχετικά με την πολιτική εισβολής στην Περσία. Ο Δημοσθένης θεώρησε ότι η μοναρχία της Μακεδονίας δεν ήταν σύμφωνη με μια πανελλήνια συμμαχία υπό την ηγεσία των Αθηναίων. Κατηγόρησε τον Φίλιππο Β΄ ότι «όχι μόνο δεν ήταν Έλληνας, ούτε συγγενής με τους Έλληνες, αλλά ούτε καν βάρβαρος από οποιοδήποτε μέρος που μπορεί να ονομαστεί με τιμή, αλλά ένας απατεώνας από τη Μακεδονία, από όπου δεν ήταν ποτέ ακόμη δυνατό να αγοραστεί ένας αξιοπρεπής σκλάβος» [8]. Είναι προφανές όμως ότι πρόκειται απλώς για πολιτική προσβολή και ο Δημοσθένης χαρακτήρισε πολλές φορές τους «αντιπάλους» του ως βάρβαρους. Για παράδειγμα, αποκαλεί τον Μειδία, έναν Αθηναίο πολιτικό, «βάρβαρο» [9] και σε ένα γεγονός που αναφέρει ο Αθηναίος, οι Βοιωτοί, οι Θεσσαλοί και οι Ηλείοι χαρακτηρίστηκαν «βάρβαροι» [10]. Ο Δημοσθένης θεωρούσε Έλληνες μόνο όσους είχαν φτάσει στα πολιτιστικά πρότυπα της νότιας Ελλάδας και δεν έλαβε υπόψη του εθνολογικά κριτήρια [11].
Από την άλλη πλευρά, ο Ισοκράτης (που ήταν και αυτός Αθηναίος) πίστευε ότι μόνο η Μακεδονία ήταν ικανή να οδηγήσει μία Πανελλήνια εκστρατεία κατά της Περσίας και ένιωθε υποχρεωμένος να πει ότι ο Φίλιππος ήταν ένας «καλόπιστος» Έλληνας συζητώντας για την καταγωγή του από τον Ηρακλή και το Άργος. Ο Ισοκράτης γράφει στον Φίλιππο: «Γι᾽ αυτό ακριβώς νομίζω πως σε συμφέρει να αναλάβεις την πρωτοβουλία για τον πόλεμο ενάντια στους βαρβάρους, τη στιγμή που όλοι οι άλλοι δείχνουν μια φοβερή δειλία πάνω σ᾽ αυτό το ζήτημα. Όλοι οι άλλοι, οι απόγονοι του Ηρακλή, που έχουν δεθεί με ένα πολίτευμα και με ορισμένους νόμους, έχουν ίσως δικαίωμα να αγαπούν την πόλη που τυχαίνει να κατοικούν· εσύ, όμως, που είσαι χωρίς δεσμούς, έχεις χρέος να θεωρείς πατρίδα σου όλη την Ελλάδα, ακριβώς όπως ο γενάρχης σας, και να αγωνίζεσαι γι᾽ αυτήν με το ίδιο πάθος, όπως για τα προσωπικά ζητήματα που σε ενδιαφέρουν περισσότερο» [12].
Επιπλέον, ο Φίλιππος, στην επιστολή του προς το συμβούλιο και τον λαό των Αθηνών, που αναφέρει ο Δημοσθένης, τοποθετείται μαζί με τους υπόλοιπους Έλληνες: «Αυτό είναι το πιο εκπληκτικό κατόρθωμα από όλα· γιατί, πριν ο βασιλιάς μειώσει την Αίγυπτο και τη Φοινίκη, ψηφίσατε ένα διάταγμα που με καλούσε να κάνω κοινή υπόθεση με τους υπόλοιπους Έλληνες εναντίον του, σε περίπτωση που επιχειρούσε να παρέμβει μαζί μας» [13].
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου