3Η ΧΙΛΙΕΤΙΑ Π.Χ.
Η Ήπειρος καταλαμβάνεται από τη νεολιθική τουλάχιστον εποχή από θαλασσοπόρους (κατά μήκος της ακτής) και από κυνηγούς και βοσκούς (στο εσωτερικό) που έφεραν μαζί τους την ελληνική γλώσσα. Ένας αριθμός μυκηναϊκών οικισμών έχει ανακαλυφθεί στην Ήπειρο [1][2][3] στους σημαντικότερους αρχαίους θρησκευτικούς χώρους της περιοχής, συμπεριλαμβανομένου του Νεκρομαντείου του Αχέροντα (στον Αχέροντα ποταμό) και στο Μαντείο του Δία στη Δωδώνη, επιβεβαιώνοντας την παρουσία των Μυκηναίων στην περιοχή. Γλωσσολογικά, από την τρίτη χιλιετία, η Ήπειρος ήταν η κύρια κοιτίδα της των Πρωτοελλήνων και της πρωτοελληνικής γλώσσας. Σύμφωνα με τον γλωσσολόγο V. Georgiev: «Η πρωτοελληνική περιοχή περιελάμβανε την Ήπειρο, περίπου μέχρι τον Αὐλώνα στα βόρεια, συμπεριλαμβανομένης της Παραβαίας, της Τυμφαίας, της Αθαμανίας, της Δολοπίας, της Αμφιλοχίας και της Ακαρνανίας, της δυτικής και της βόρειας Θεσσαλίας (Εστιαιώτης). , Περραϊβίας, Τρίπολης και Πιερίας), λίγο πολύ το έδαφος της σύγχρονης βορειοδυτικής Ελλάδας» [4].
ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ
Κατά την Εποχή του Χαλκού, η Ήπειρος κατοικήθηκε από νομαδικά ελληνικά φύλα που εγκαταστάθηκαν στην υπόλοιπη Ελλάδα [5][6]. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, η Ήπειρος ήταν μέρος της Ελλάδος και η περιοχή από την οποία προήλθαν οι Έλληνες [7], ενώ ο Κλαύδιος Πτολεμαίος αναφέρει ότι η Ήπειρος είναι το αρχαιότερο μέρος της Ελλάδας [8]. Την 1η χιλιετία π.Χ., τρεις κύριες ομάδες ελληνόφωνων φυλών εμφανίστηκαν στην Ήπειρο: οι Χάονες στη βορειοδυτική Ήπειρο, οι Μολοσσοί στο κέντρο και οι Θεσπρωτοί στο νότο, οι οποίοι ήταν ομιλητές μιας δυτικής ελληνικής διαλέκτου, όπως συμφωνούν οι σύγχρονοι ιστορικοί [9].
ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Η Ήπειρος βρισκόταν γεωγραφικά στο περιθώριο του ελληνικού κόσμου και παρέμεινε σχεδόν μέχρι την (πρώιμη) ελληνιστική περίοδο στο περιθώριο των πολιτικών, κοινωνικοοικονομικών και πολιτιστικών χαρακτηριστικών που χαρακτήριζαν τις νότιες ελληνικές πόλεις-κράτη και τις υπερπόντιες αποικίες τους ήδη από την αρχαϊκή περίοδο. Η Ήπειρος παρουσιάζει σαφείς ομοιότητες με γειτονικές ελληνικές περιοχές, όπως η Μακεδονία, η Αιτωλία και η Ακαρνανία, που επίσης έμειναν μακριά από τα φώτα της ελληνικής ιστορίας μέχρι μια σχετικά όψιμη περίοδο. Η Ήπειρος συνδέθηκε στενά με αυτές τις περιοχές και μάλιστα όχι μόνο πολιτικά και οικονομικά, αλλά και πολιτιστικά και γλωσσικά [10]. Παλαιοί γενεαλογικοί δεσμοί μέσα από τις ιστορίες για τα ταξίδια της επιστροφής των Ελλήνων ηρώων από την Τροία (νόστοι) και άλλους ελληνικούς μύθους συνέδεαν έντονα την Ήπειρο με την υπόλοιπη Ελλάδα και αυτές οι ιστορίες απέτρεψαν οποιαδήποτε σοβαρή συζήτηση για την ελληνικότητα των Ηπειρωτών, συμπεριλαμβανομένων των Μολοσσών [11]. Πολλοί συγγραφείς όπως ο Ηρόδοτος [12], ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσιώτης [13], ο Παυσανίας [14] και ο Ευτρόπιος [15], περιέγραψαν τους Ηπειρώτες ως Έλληνες. Ομοίως, ηπειρώτικα φύλα/κράτη περιλαμβάνονται στους Αργείους και Επιδαύριους καταλόγους των Ελλήνων Θεαροδόκων (οικοδεσπότες ιερών απεσταλμένων στους Ολυμπιακούς Αγώνες) [16]. Επιπλέον, ο Πλούταρχος αναφέρει ένα ενδιαφέρον στοιχείο της Ηπειρώτικης λαογραφίας σχετικά με τον Αχιλλέα: Στη βιογραφία του για τον βασιλιά Πύρρο, ισχυρίζεται ότι ο Αχιλλέας «είχε θεϊκή υπόσταση στην Ήπειρο και στην τοπική διάλεκτο ονομαζόταν Άσπετος» (αδιηγητως μεγάλος/σπουδαίος, στα ομηρικά ελληνικά) [17]. Από την άλλη, ο Αθηναίος ιστορικός Θουκυδίδης τους περιγράφει ως «βάρβαρους» στην Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου [18] όπως και ο Στράβων λ [19]. Ωστόσο, ο όρος «βάρβαρος» μπορεί να υποδήλωνε όχι μόνο ξεκάθαρα μη ελληνικούς πληθυσμούς, αλλά και ελληνικούς πληθυσμούς στο περιθώριο του ελληνικού κόσμου με ιδιόρρυθμες διαλέκτους [20].
Πηγές/Παραπομπές:
[1] Tandy David W, Prehistory and History: Ethnicity, Class and Political Economy, σ. 4
[2] McHenry Robert, The New Encyclopædia Britannica, σ. 527
[3] N. G. L Hammond, Migrations and Invasions in Greece and Adjacent Areas, σ. 139: «Moreover, in this area a small tholos-tomb with Mycenaean pottery of III B style and a Mycenaean acropolis have been reported at Kiperi near Parga, and another Mycenaean acropolis lay above the Oracle of the Dead on the hill called Xylokastro»
[4] Vladimir Georgiev, Introduction to the History of the Indo-European Languages, σ. 156
[5] Eugene Borza, In the Shadow of Olympus: The Emergence of Macedon, Princeton University Press, σσ. 62, 78, 98
[6] Minahan James, Encyclopedia of the Stateless Nations: Ethnic and National Groups around the World, σ. 578
[7] Αριστοτέλης, Μετερεωλογικά, 1.14
[8] Κλαύδιος Πτολεμαίος, III, 13
[9] Hornblower, Simon; Spawforth, Antony; Eidinow, Esther, The Oxford Classical Dictionary, Oxford University Press, σ. 527; John Wilkes, The Illyrians, σ. 104; Hammond, Nicholas Geoffrey Lemprière, "ILLYRIANS AND NORTH-WEST GREEKS". In Lewis, David M.; Boardman, John; Hornblower, Simon; Ostwald, M. (eds.). The Cambridge Ancient History, Volume VI: The Fourth Century B.C. Cambridge: Cambridge University Press, σσ. 430, 434
[10] Filos Panagiotis, "The Dialectal Variety of Epirus". In Giannakis Georgios; Crespo, Emilio; Filos Panagiotis, Studies in Ancient Greek Dialects: From Central Greece to the Black Sea. Berlin and Boston: Walter de Gruyter, σ. 215
[11] Roisman, Joseph; Worthington, Ian (7 July 2011). A Companion to Ancient Macedonia. John Wiley & Sons,σσ. 83–84
[12] Ηρόδοτος, 6.127
[13] Διονύσιος ο Αλικαρνασεύς, 20.10 (19.11)
[14] Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, 1.11.7–1.12.2
[15] Ευτροπιος (Historiae Romanae Breviarium), 2.11.13
[16] Davies, J. K.,"13. A Wholly Non-Aristotelian Universe: The Molossians as Ethnos, State, and Monarchy", In Brock, Roger; Hodkinson, Stephen, Alternatives to Athens: Varieties of Political Organization and Community in Ancient Greece, Oxford University Press, σσ. 234–258
[17] Πλούταρχος, Παράλληλοι Βίοι: Πύρρος, 1
[18] Θουκυδίδης, 1.8
[19] Στράβων, Γεωγραφικά, 7.7.1
[20] Filos, Panagiotis, "The Dialectal Variety of Epirus". In Giannakis, Georgios K.; Crespo, Emilio; Filos, Panagiotis, Studies in Ancient Greek Dialects: From Central Greece to the Black Sea, σ. 218
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου