ΟΙ ΘΡΑΚΕΣ

Οι Θράκες ήταν ένας λαός με τον οποίο οι Έλληνες γνώριζαν ήδη πριν από τη συγγραφή της Ιλιάδας (περίπου 750 π.Χ.). Αυτός ο λαός τον οποίον οι Έλληνες ονόμαζαν «Θρᾷκες» στην Ιλιάδα ζούσαν ήδη στη βόρεια ακτή του Αιγαίου από τις εκβολές του Αξιού [1] μέχρι τον Ελλήσποντο [2] και συμμετείχαν στον δεκαετή πόλεμο ως σύμμαχος των Τρώων. Στα μέσα του 7ου π.Χ. αιώνα, όταν οι Πάριοι άποικοι έφτασαν στη Θάσο, βρήκαν ήδη εγκατεστημένους Θρακικούς πληθυσμούς στο νησί. Σύμφωνα με τον Ησύχιο, το αρχαιότερο όνομα της Θάσου ήταν Ὀδωνίς [3], όνομα που θύμιζε το θρακικό εθνώνυμο Ἠδῶνες. Όταν οι Πάριοι άποικοι της Θάσου επιχείρησαν να ιδρύσουν τις πρώτες αποικίες στα παράλια της Θάσου, έπρεπε να πολεμήσουν τους Θράκες Σαΐους, οι οποίοι αναφέρονται και ως κάτοικοι της Σαμοθράκης. Σε μια από αυτές τις μάχες των Σαΐων και των Παρίων, ο διάσημος Πάριος ποιητής Αρχίλοχος έγινε ρίψασπις και, αργότερα, έγραψε ένα ποίημα στο οποίο λέει «Ἀσπίδι μὲν Σαΐων τις ἀγάλλεται … αὐτὸν δ’ ἔκ μ’ ἐσάωσα· τί μοι μέλει ἀσπὶς ἐκείνη;» (δηλαδή: «κάποιος Σάιος τώρα χαίρεται την ασπίδα μου αλλά, αφού εγώ σώθηκα, τι με μέλλει η ασπίδα που έχασα;») [4]. Σύμφωνα με τον Στράβωνα, οι Σάιοι και οι Σίντιες ήταν ο ίδιος λαός με τους Σαπαίους που ζούσαν στην ενδοχώρα των Αβδήρων [5]. Ο Στράβων [6] και ο Πλούταρχος [7] αναφέρονται στη Μεθώνη της Πιερίας ως «Θρακία Μεθώνη», μια παράδοση που ανάγεται στην εποχή της ίδρυσης του αποικισμού της Ερέτριας, όταν η ακτή της Πιερίας κατοικούσαν οι Πιέρες Θράκες, τους οποίους οι Μακεδόνες εκδίωξαν ανατολικά του Στρυμόνα [8]. Σύμφωνα με τον Μαρσύα τον Πελλάιο, ο επώνυμος γενάρχης των Μακεδόνων Μακεδών (αδελφός του Μάγνη σύμφωνα με την Ησιοδιακή γενεαλογία) έφυγε από την (ορεινή) Πιερία και κατέλαβε μια περιοχή της Θράκης, την οποία ονόμασε Μακεδονία, και παντρεύτηκε έναν από τους κατοίκους με τον οποίο είχε δύο γιους, τον Πίερο και τον Άμαθο (τους Επώνυμους των δύο περιοχών του πρώιμου μακεδονικού βασιλείου, της Πιερίας και της Ημαθίας) [9].

Ο Φώτιος διατήρησε ένα απόσπασμα από τον μυθολόγο Κόνωνα, σύμφωνα με το οποίο ο θρυλικός Ορφέας (τον οποίο η ελληνική παράδοση θεωρούσε Θράκα της Πιερίας) καλλιέργησε την τέχνη της μουσικής και ιδιαίτερα της κιθάρας, όταν κυβέρνησε τη Μακεδονία και την Οδρύση (~Θράκη), επειδή η φυλή των οι Μακεδόνες και οι Θράκες ήταν φιλική προς τη μουσική. Ο Κόνων περιγράφει επίσης τον τεμαχισμό του σώματος του Ορφέα από τις Μακεδόνες και Θρακικές μαινάδες στα Λειβηθρα του Ολύμπου, επειδή ο μουσικός δεν αποκάλυψε τα μυστικά των οργίων στις μαινάδες [10]. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι Θράκες ήταν το δεύτερο πολυπληθέστερο έθνος στον κόσμο μετά τους Ινδούς και, με εξαίρεση τους Γέτες, τους Τραύσιους και αυτούς που ζούσαν πάνω από τους Κρήστωνες, είχαν όλοι παρόμοια έθιμα («νόμους»). Αν μπορούσαν να ενωθούν πολιτικά θα ήταν ανίκητα, αλλά η διαίρεση τους σε έθνη με διαφορετικά ονόματα τους κράτησε αδύναμους και ασθενείς [11]. Ο Παυσανίας έκανε αργότερα παρόμοια δήλωση, γράφοντας ότι οι Θράκες ήταν το δεύτερο σε πληθυσμό έθνος στην Ευρώπη μετά τους Κέλτες, γι' αυτό, πριν από τους Ρωμαίους, καμία ηγεμονική δύναμη δεν είχε καταφέρει να τους κάνει όλους υποτελείς της [12]. Οι Θράκες είχαν εγκατασταθεί και στη ΒΔ Μικρά Ασία (Τρωάδα, Μυσία και κυρίως Βιθυνία). Οι Βιθύνιοι, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, πριν εγκατασταθούν στη Μικρά Ασία ζούσαν στα μέρη του Στρυμόνα και ήταν γνωστοί ως Στρυμόνιοι [13]. Ο Ξενοφών χαρακτήρισε τη Βιθυνία ως Βιθυνίδα Θράκη [14] ενώ ο Στράβων παρατήρησε την ομοιότητα των τοπωνυμίων μεταξύ Θράκης και Τροίας. Σύμφωνα με τον Ξενοφώντα, οι Βιθυνοί Θράκες κακομεταχειρίστηκαν τους Έλληνες ναυτικούς που κατέληξαν στις ακτές τους [15]. Κατά την κλασική περίοδο, οι «άγριοι» Θράκες ήταν από τους πιο βασικούς «άλλους» και η αντιπαράθεσή τους με τους Έλληνες επηρέασε και επηρεάστηκε από το υψωμένο εθνικό τείχος που ξεχώριζε τους Έλληνες από τους βαρβάρους. Ο Θουκυδίδης στο απόσπασμα όπου σχολιάζει την ολοκληρωτική σφαγή της Μυκαλησού από Θράκες μισθοφόρους των Αθηναίων το 413 π.Χ., περιγράφει τη Θρακική φυλή «ως το φονικότερο των βαρβαρικών γενών» [16].

Μια άλλη φυλή είναι οι Τριβαλλοί που ο Στράβων πίστευε ότι ήταν θρακικό έθνος [17] ενώ ο Ιωάννης Λυδός τον 6ο αιώνα μ.Χ. πίστευε ότι οι Τριβαλλοί ήταν οι πρόγονοι των μετέπειτα Βεσσων της Άνω Μυσίας [18].

Παραπομπές:

[1] Ιλιάδα, 14.225-8

[2] Ιλιάδα, 2.844-5

[3] Λεξικόν του Ησυχίου: ὁδῷ ἔπι· παρ’ ὁδῷ. ἐπὶ ὁδῷ (Ζ 15)

 Ὀδωνίς· ἡ Θάσος τὸ πάλαι

 ὀδών· ὀδούς

[4] Στράβων, Γεωγραφικά, 10.2.17

[5] Στράβων, Γεωγραφικά, 12.3.20

[6] 9.5.16

[7] Quaes. Gr., 293β

[8] Θουκυδίδης, 2.99.3

[9] Sch.Hom.Il. XIV,226

[10] Φώτιος, Βιβλιοθήκη, 45

[11] Ηρόδοτος, 5.3

[12] Παυσανίας, Περιήγησις, 1.9.5

[13] Ηρόδοτος, 7,75

[14] Xenophon, Ελληνικά, 1.3.2 και 3.2.2

[15] Ξενοφών, Κύρου Ανάβασις, 6.4.1-2

[16] Θουκυδίδης, 7.29.4

[17] Στράβων, Γεωγραφικά, 7.3.13 και 7.5.6

[18] John Lydus, De mag., 1,45